Plantaardige olie is een vetextract uit een oliehoudende plant, dat wil zeggen een plant waarvan de zaden, vruchten of noten vetten bevatten.
Extractieprocessen van plantaardige oliën
Koude persing:
Koude persing is een volledig mechanische extractiemethode die op lage temperatuur wordt uitgevoerd, waardoor alle essentiële vetzuren, vitamine E en natuurlijke antioxidanten behouden blijven. Dit betekent dat geen enkele toevoeging noodzakelijk is.
De eerste extractie wordt ''eerste persing'' genoemd en geeft een puur en zuiver oliehoudend 'fruitsap'.
Verschillen tussen een oliehoudend maceraat en een plantaardige olie
Een plantaardige olie wordt verkregen na een eerste koude persing van noten, vruchten of oliehoudende zaadjes. Deze olie is dus vergelijkbaar met een vettig sap. Uit sommige planten die in olievorm goed zijn voor de gezondheid, kan echter geen olie verkregen worden door persing. Men heeft het dan over oliehoudende maceraten of maceraatoliën.
Maceraatoliën worden verkregen door een vrij eenvoudige procedure die al bestaat sinds het begin der tijden:
- De plant wordt geselecteerd op basis van zijn actieve bestanddelen
- Gedeeltes van de plant (bloemen, zaden, totum) worden gedurende enkele weken gedrenkt in een plantaardige 'basisolie', zoals zonnebloemolie.
- De bereiding wordt vervolgens gefilterd om een plantaardige olie te verkrijgen die verrijkt is met de actieve bestanddelen uit de plant.
Warme persing van plantaardige oliën :
Alleen uit commercieel oogpunt, kunnen plantaardige oliën via een machinale warme persing worden verkregen bij temperaturen van 80° tot 120°C. Hiervoor ondergaat het plantaardig basismateriaal een serie zeer ingrijpende chemische behandelingen (raffinage, ontgomming, ontgeuring, ontkleuring, etc.) waardoor het eindproduct voor een groot gedeelte ontdaan wordt van vitamines, essentiële vetzuren en antioxidanten. De extracten hebben geen nutritionele kwaliteiten of cosmetische kenmerken meer.
Ondanks deze complete denaturatie, worden de producten soms ''ongeraffineerde olie'', ''ruwe olie'', ''rauwe olie'' of '' natuurlijke olie'' genoemd.
Hoe herkent men een plantaardige olie van goede kwaliteit?
De kwalificatie 'vierge' kan alleen gegeven worden aan een plantaardige olie als deze voldoet aan meerdere duidelijke criteria die bij verordening zijn vastgesteld:
- Eerste koude persing
- Fysieke of mechanische klaring
- Geen enkele fysieke of chemische raffinage
Vierge olie kan een zuurtegraad hebben van tot wel 3% en dit in tegenstelling tot extra vierge olie die minder dan 1% aan zuurgehalte bevat. De kwalificatie 'extra vierge' is een benaming die alleen geldt voor olijfolie.
Om biologisch gecertificeerd of 100% biologisch te zijn, dienen de plantaardige oliën afkomstig te zijn van landbouw waarbij geen synthetische chemicaliën worden gebruikt en waarbij het bouwland zich bevindt in een gebied dat beschermd is tegen vervuiling van buitenaf. Plantaardige oliën met een biologisch certificaat worden alleen verkregen door middel van machinale koude persing en worden voorzien van een etiket waarmee de traceerbaarheid van het product mogelijk wordt gemaakt van akker tot tafel.
De certificering 'biologisch' is afhankelijk van erkende keuringsinstanties die erop toezien dat de geldende regels worden nageleefd.
Het gebruik van plantaardige oliën
Cosmetisch gebruik
Gebruik als voedingssupplement
Hoe kan men plantaardige oliën het beste bewaren?
Plantaardige oliën en essentiële oliën. Welke mengsels?
Plantaardige olie is een vetstof dat verkregen wordt via de koude persing van een oliehoudend gewas of via maceratie. Essentiële olie is de 'essence' van een aromatische plant dat verkregen wordt door middel van stoomdestillatie. De moleculen in essentiële oliën hebben niets gemeen met de biochemische samenstelling van plantaardige oliën. Ze zijn beide lipofiel, dus uitstekend om met elkaar te mengen.
Het wordt vaak aangeraden om essentiële oliën te verdunnen in plantaardige oliën om zo een doeltreffende aromatische synergie te krijgen.
Het is belangrijk te weten dat voor een cosmetisch gebruik de essentiële olie van 1 tot 3% moet worden verdund in een plantaardige olie. Voor een effect op de gezondheid, dient een essentiële olie vaak zelfs van 20 tot 80% verdund te worden in een plantaardige olie, afhankelijk van de dermocausticiteit of toxiciteit van de gekozen essentiële olie.
